Een bonzend hart, klamme handen en een versnelde ademhaling. Ook na veel ervaring met presenteren, ben ik nog altijd een beetje zenuwachtig. Ik denk ook niet dat dat ooit echt helemaal weg zal gaan, maar door ervaring, coaching en het observeren van andere sprekers heb ik geleerd om er beter mee om te gaan. Ik deel graag mijn tips zodat ook jij straks je zenuwen onder controle hebt en je meer plezier kunt ervaren in presenteren.
Allereerst is het goed om te weten dat je zeker niet de enige bent. Ruim 75% van de mensen vindt het, in meer of mindere mate, eng om in het openbaar te spreken. Dat is wellicht geruststellend om te weten, maar het geeft je nog niet concreet handvatten er zelf mee om te gaan. Daarom deel ik graag een paar tips die ik zelf toepas om mijn zenuwen onder controle te houden en te zorgen dat ze geen negatieve invloed hebben op mijn presentatie.
1. Herkennen en accepteren
Misschien niet meteen de makkelijkste tip, maar het herkennen en accepteren van zenuwen is wel belangrijk om ermee om te kunnen gaan. Juist door er zo snel mogelijk vanaf te willen zijn, loop je het risico dat de zenuwen je volledig in beslag nemen en daardoor alleen maar erger worden. Het helpt dus om te denken dat het niet erg is om zenuwachtig te zijn, dat het erbij hoort. Sterker nog, een verhoogde hartslag en klamme handen zijn tekenen dat je sympathische zenuwstelsel, ook wel het ‘gaspedaal’ van je lichaam, actief is. En juist die activatie heb je nodig om scherp te kunnen zijn.
2. Verwelkom je publiek
Deze tip kreeg ik ooit van een sprekerscoach. Het gaat er niet zozeer om dat je iedereen uit het publiek een hand geeft of gedag zegt – al kan dat wel heel leuk zijn om te doen – maar dit gaat over iets wat je in gedachten doet. Dat werkt zo. Zorg dat je, als het kan, als eerste in de ruimte bent waar je de presentatie gaat houden. Beschouw het als jóuw ruimte en het publiek als je bezoek. Met deze gedachte kun je tegengaan dat je je te veel afhankelijk of een speelbal voelt van het publiek. Zij zijn bij jou te gast, niet andersom. Een kleine verandering in je mindset, maar het kan je net wat meer gevoel van controle geven. Probeer het maar eens.
3. Zorg goed voor jezelf
Ik ben erachter gekomen dat mijn zenuwen een stuk minder met me aan de haal gaan, als ik goed voor mezelf en de setting om me heen zorg. Dat betekent dat ik ruim van tevoren heb gecheckt of de presentatie (inclusief animaties) werkt, mijn ‘clicker’ het doet, er water klaarstaat, dat ik naar het toilet ben geweest, dat ik weet waar ik moet staan en waar de klok hangt (of op een andere manier de tijd in de gaten kan houden). Als dit op orde is heb ik tijd om op mijn ademhaling te letten (zie volgende tip) en begin ik een stuk rustiger met de presentatie.
4. Ademhalen
Wellicht is dit één van de bekendste tips tegen presentatiezenuwen, en dat is niet voor niks. Het werkt gewoon heel goed om diep in- en uit te ademen vlak voordat je een presentatie geeft. Zeker een lange uitademhaling is belangrijk, omdat je hiermee je parasympatische zenuwstelsel activeert. Dit wordt, in tegenstelling tot het sympathische zenuwstelsel, het ‘rempedaal’ van je lichaam genoemd. Met diep in- en uitademen geef je eigenlijk een seintje aan je hersenen dat de omgeving veilig is en dat je kunt ontspannen. Je kan dit uit jezelf doen, bijvoorbeeld door in vier tellen in te ademen en in vier tellen uit te ademen. Ik gebruik zelf graag de app Oak.
5. Wacht met spreken
Inmiddels neem ik de tijd voordat ik daadwerkelijk met de presentatie begin. Ik zorg dat ik op de juiste plek sta en dat ik een goede houding aanneem, dat wil zeggen, voeten op heupbreedte en mijn handen lichtjes gevouwen voor me. Als ik eenmaal sta wacht ik altijd bewust nog zo’n drie seconden voordat ik begin met spreken. In die paar seconden laat ik mijn ogen rustig over het publiek glijden. Hiermee creëer ik rust, zowel voor mezelf als voor het publiek, voordat ik aan mijn verhaal begin. Daarnaast bepaal ik hiermee duidelijk zelf de start van mijn presentatie en dat versterkt het gevoel van controle over de situatie.
Heb jij zelf nog meer tips over hoe om te gaan met sprekerszenuwen? Laat het dan vooral weten!